Uzlaştırma yöntemi kelime anlamı olarak; bağımsız ve objektif üçüncü bir kişinin, uyuşmazlığın taraflarına, olayın özelliklerine göre şekillenecek çeşitli çözüm önerileri sunup onların bu çözüm önerilerini müzakere etmesini ve sunulan çözüm önerilerinden birisinde anlaşmalarını hedefleyen bir alternatif uyuşmazlık çözümü yöntemidir.
Tarafların bağımsız ve objektif uzlaştırmacı eşliğinde çözüm önerilerini müzakere ederek somut uyuşmazlık konusunu çözüme kavuşturmuş olmaları sonucu ise uzlaşma meydana gelmektedir. Önemli olan uzlaştırmacı ile ceza avukatını karıştırmamak gerekmektedir.
Uzlaştırma yöntemi ile çözüme kavuşabilecek suç listesi Adalet Bakanlığı tarafından yayınlanmıştır. Uzlaştırma sürecinde hak kayıpları yaşamamak ve süreci sağlıklı bir şekilde yürüterek hataya düşmemek adına alanında uzman bir ceza avukatından yardım almanızı önerebilirim.
UZLAŞMA NEDİR?
Uzlaştırma kapsamına giren bir suç nedeniyle şüpheli veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar görenin Kanun ve Yönetmelikteki usul ve esaslara uygun olarak anlaşmış olmalarıdır.
Bu sürecin en iyi şekilde yönetilmesi tarafların atacağı adımlar sonucu büyük hak kayıplarına yaşamalarına sebep olmaması açısından büyük önem arz eder. Önemli olan nokta uzlaştırmacı ile ceza avukatını karıştırmamak gerekmektedir.
UZLAŞTIRMACI KİMDİR?
Avukatlar ve hukuk öğrenimi görmüş kişiler uzlaştırmacı olabilmektedir. Hukuk öğrenimi görmüş kişiler kavramı, üniversitelerin hukuk fakültelerinden mezun olanlar ile hukuk veya hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilgiler, idari bilimler, iktisat ve
maliye alanlarında en az dört yıllık yüksek öğrenim yapan kişileri kapsamaktadır.
Uzlaştırmacılar, aynı zamanda ceza avukatı da olabilirler. Önemli olan uzlaştırmacı ile ceza avukatını karıştırmamak gerekmektedir. Uzlaştırmacılar, uzlaştırma bürosundan sorumlu Cumhuriyet savcıları tarafından görevlendirilmektedirler.
UZLAŞTIRMA NASIL OLUR?
Uzlaştırmacı, dosya içindeki belgelerin birer örneğinin kendisine verilmesinden itibaren en geç otuz gün içinde uzlaştırma işlemlerini yönetmelik çerçevesinde sonuçlandırmalıdır. Bu süre en çok 20 gün uzatılabilir. Uzlaştırmacı bu süreçte objektif ve tarafsız olmalıdır.
UZLAŞMA ŞARTLARI
Öncelikli ve en önemli şart dosya kapsamındaki suçun uzlaştırmaya kapsamına giriyor olmasıdır. Uzlaştırma kapsamına girmeyen bir suç için uzlaştırma yapılamaz.
Ceza Muhakemesi Kanunu md.253’e göre; ‘uzlaştırma şartları’ şunlardır:
-Mağdurun gerçek kişi veya suçtan zarar görenin özel hukuk tüzel kişisi (şirket, vakıf, dernek vs.) olduğu suçlar uzlaştırma kapsamındadır. Kamu tüzel kişileri (Valilik,Belediye, Bakanlık, SGK, Vergi Dairesi vs.) aleyhine işlenen suçun vasfı ve cezası ne olursa olsun uzlaştırma hükümlerinin uygulanması mümkün değildir (CMK md.253/1).
-Kural olarak soruşturulması ve kovuşturulması şikayete tabi suçlar uzlaştırma kapsamındadır (CMK md.253/1-a).
-Şikayete tabi suçlar hariç olmak üzere; TCK dışındaki özel kanunlarda düzenlenen suçlara uzlaştırma hükümlerinin uygulanabilmesi için, ilgili özel kanunda uzlaştıma yoluna gidilebileceğine dair açık hüküm olmalıdır (CMK md.253/2).
-Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda (cinsel taciz suçu, cinsel saldırı suçu vs.) uzlaştırma yoluna gidilemez.
-Uzlaştırma kapsamına giren bir suçun, uzlaştırma kapsamına girmeyen bir başka suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde de uzlaşma hükümleri uygulanmaz (CMK md.253/3).
-Suçun birden fazla faili varsa; aralarında iştirak ilişkisi olsun veya olmasın, ancak uzlaşan kişi uzlaşma hükümlerinden yararlanır.
-Suçun birden fazla mağduru varsa; şüpheli veya sanık tüm mağdurlarla uzlaşmak zorundadır. Şüpheli veya sanık tüm mağdurlarla uzlaşma ise uzlaştırma hükümlerinden yararlanamaz. Örneğin; iki kişiye karşı dolandırıcılık suçu işlediği iddia edilen fail, her iki mağdur ile uzlaşmalıdır. Failin sadece mağdurlardan biriyle uzlaşması halinde, CMK md.253’te düzenlenen uzlaştırma hükümleri uygulanmaz.
UZLAŞTIRMA KAPSAMINA GİREN SUÇLAR
Herkes İçin Uzlaşmaya Tabi Suçlardan bazıları;
-Kasten yaralama suçu (TCK m. 86, 3. fıkra hariç)
-Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi (TCK m. 88)
-Taksirle yaralama suçu (TCK m. 89)
-Malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara uğratacağından veya sair bir kötülük edeceğinden bahisle tehdit (TCK m. 106)
-Konut ve işyeri dokunulmazlığını ihlal suçu (TCK m. 116)
-İş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu (TCK m. 117/1)
-Kişilerin huzur ve sükununu bozma (TCK m. 123)
-Hakaret suçu (TCK m. 125 3. Fıkra a bendi hariç)
-Haksız fiil nedeniyle veya karşılıklı hakaret (TCK m. 129)
-Kişinin hatırasına hakaret suçu (TCK m. 130)
-Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu (TCK m. 132)
-Konuşmaları dinleme ve kayda alma suçu (TCK m. 133)
-Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu (TCK m. 134)
-Hırsızlık (TCK m. 141,144/1-a, b
-Kullanma hırsızlığı (TCK m. 146, 2. cümle hariç)
-Alacağın tahsili maksadıyla cebir ve tehdit kullanılması (TCK m. 150)
-Mala zarar verme TCK m. 151
-Hakkı olmayan yere tecavüz suçu (TCK m.154/1)
-Güveni kötüye kullanma (TCK m.155/1)
-Bedelsiz senedi kullanma suçu (TCK m. 156)
-Dolandırıcılık (TCK m. 157)
-Dolandırıcılığın, bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi hali (TCK m. 159)
-Kayıp veya ele geçen eşyayı tasarruf suçu (TCK. m. 160)
-Yağma ve nitelikli yağma hariç “Malvarlığına Karşı Suçlar” başlığı altında yer alan suçların haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi hali (TCK m. 167)
-Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu (TCK m. 209/1)
-Aile hukuku yükümlülüğünün ihlali suçu (TCK m. 233/1)
-Çocuğun alıkonulması (TCK m. 234/3)
-Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (dördüncü fıkra hariç, TCK m. 239)
-Yabancı devlet bayrağına karşı hakaret (TCK m. 341)
-Yabancı devlet temsilcilerine karşı işlenen suçlar (TCK m. 342)
Uzlaştırmaya tabi suçların detaylı listesini, Adalet Bakanlığı Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı’nın resmi internet sayfasında bulabilirsiniz.
